Γεωθερμία: ένας ανανεώσιμος ενεργειακός θησαυρός

Τρεις είναι οι κατηγορίες των επενδυτικών έργων που σχετίζονται με την γεωθερμία, αναλόγως της θερμοκρασίας των γεωθερμικών (Γ/Θ) ρευστών: 1) Υψηλής θερμοκρασίας (>90°C), 2) χαμηλής (25-90°C) και 3) τα έργα ψύξης-θέρμανσης με τη χρήση των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας (ΓΑΘ) που συνιστούν την λεγόμενη "αβαθή γεωθερμία".

 

Για την πρώτη κατηγορία, το σύνολο των γεωθερμικών πεδίων της χώρας που εκτιμάται ότι μπορεί άμεσα να αξιοποιηθεί αφορά επενδύσεις με δυνατότητα παραγωγής έως 250-300 MWe ηλεκτρικής ενέργειας. Δυστυχώς, οι προσπάθειες ανάπτυξης των δεκαετιών του '70 και '80 (στη Μήλο αλλά και τη Νίσυρο), συνιστούν αρνητική παρακαταθήκη, εξαιτίας κυρίως λανθασμένων επιλογών και όχι ουσιαστικών τεχνικών προβλημάτων. Παρά το γεγονός ότι σήμερα είναι σε ισχύ μισθώσεις για 4 πεδία που αφορούν το ως άνω βεβαιωμένο δυναμικό για ηλεκτροπαραγωγή (Μήλος-Κίμωλος, Νίσυρος, Λέσβος και Μέθανα), οι οποίες έχουν περιέλθει στην Δ.Ε.Η. Ανανεώσιμες ΑΕ (από την ΔΕΗ ΑΕ) και οι οποίες πρόσφατα ανανεώθηκαν για πέντε επιπλέον έτη (αρθρ. 30 του ν. 4342/2015), δεν υφίσταται ουδεμία παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία στη Χώρα μας.

Η δεύτερη κατηγορία σχετίζεται με τις άμεσες γεωθερμικές χρήσεις, κυρίως τις αγροτικές (θέρμανση θερμοκηπίων κι εδαφών, ξήρανση κηπευτικών, λαχανικών και φρούτων, παραγωγή σπιρουλίνας, σπαραγγιού κτλ.), την θέρμανση χώρων και δεξαμενών κολύμβησης/αναψυχής, τη λουτροθεραπεία, τις ιχθυοκαλλιέργειες και ορισμένες βιομηχανικές χρήσεις (πχ. αφυδάτωση).

Στον ευρύτερο χώρο της Κεντρικής Μακεδονίας τα κυριότερα πεδία, με θερμοκρασία νερών μέχρι 75 °C, βρίσκονται στη λεκάνη των λιμνών Βόλβης και Λαγκαδά (πεδία Λαγκαδά, Νυμφόπετρας και Νέας Απολλωνίας) και στην λεκάνη του Στρυμόνα Σερρών (πεδία Νιγρίτας, Λιθότοπου-Ηράκλειας, Σιδηροκάστρου και Αγγίστρου) η οποία θεωρείται ως η πιο ευνοημένη περιοχή πανελλαδικά. Ενώ το βεβαιωμένο δυναμικό των ρευστών χαμηλής θερμοκρασίας, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για άμεσες χρήσεις ξεπερνά τα 1000ΜWt , η εγκατεστημένη ισχύς για την κατηγορία αυτή, είναι περίπου 100 MWt, η μισή και πλέον στην περιοχή Λαγκαδά, Νέας Απολλωνίας, Νιγρίτας, Σιδηροκάστρου και Ξάνθης.

Επιτυχημένα παραδείγματα εφαρμογών έχουμε στο πεδίο Θερμών Νιγρίτας όπου είναι εγκατεστημένες δύο μονάδες παραγωγής του μικροφύκους spirulina, οι θερμαινόμενες φυτείες πρωίμησης σπαραγγιού στην περιοχή Ερατεινού-Χρυσούπολης Καβάλας, ενώ στο Νέο Εράσμιο Ξάνθης η θερμοκηπιακή μονάδα υδροπονίας σε 80 στρ. ήδη άρχισε (από τον Μάρτιο του 2015) τη συγκομιδή των παραγόμενων κηπευτικών (αγγουριού και τομάτας) αξιοποιώντας "γεωθερμικό" νερό με θερμοκρασία 60°C και θερμική ισχύ της τάξης των 16 MWt.

Είναι ελπιδοφόρο τόσο για την περιοχή της Αν. Μακεδονίας-Θράκης αλλά και τον τόπο μας γενικότερα, το γεγονός ότι στην ευρύτερη περιοχή του Γ/Θ πεδίου του Νέου Ερασμίου-Mαγγάνων, εκτός της ανωτέρω υδροπονικής μονάδας, λειτουργούν ακόμη:

* μια πιλοτική υβριδική ηλιακή – γεωθερμική μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας, η οποία τροφοδοτεί διάφορους καταναλωτές όπως ένα δημοτικό σχολείο, μια θερμοκηπιακή εγκατάσταση, ένα κομποστοποιητή παραγωγής βιοαερίου κ.ά.

* μία εγκατάσταση αφυδάτωσης αγροτικών προϊόντων (λιαστής ντομάτας κ.α.) η οποία λειτουργεί από το 2001, και

* μία επιχείρηση παραγωγής τροπικών (διακοσμητικών) ψαριών,

όπου όλες καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες αξιοποιώντας την γεωθερμία.

Μολαταύτα, η ταχύτερα αναπτυσσόμενη εφαρμογή στην Ελλάδα σήμερα είναι η τρίτη κατηγορία δηλ. οι γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (ΓΑΘ) με μερίδιο που αγγίζει το 60% και ακολουθούν η υδροθεραπεία και οι αγροτικές χρήσεις. Στην πραγματικότητα, η χρήση ΓΑΘ δεν αξιοποιεί γεωθερμικά ρευστά αλλά την υπεδαφική θερμότητα που υπάρχει κοντά στην επιφάνεια του εδάφους όπου η θερμοκρασία του παραμένει σχετικά σταθερή μεταξύ 10 και 20 °C. Ο ρυθμός ανάπτυξης των ΓΑΘ υπερβαίνει το 20% κατ' έτος, οι εγκαταστάσεις εκτιμώνται σε περίπου 950-1000 πανελλαδικά ενώ η εγκατεστημένη ισχύς για την κατηγορία αυτή, εκτιμάται σε 135-140 MWt.

Με βάση τα ανωτέρω, η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των άμεσων γεωθερμικών χρήσεων στη χώρα μας, εκτιμάται σε 230-240 MWt, συνεπώς η γεωθερμική ενέργεια κατέχει ένα πολύ μικρό, σχεδόν αποκαρδιωτικό, μερίδιο της συνολικής παραγωγής ΑΠΕ στον τόπο μας, το οποίο δεν ξεπερνά το 1,1-1,3%. Συγκριτικά, η εγκατεστημένη θερμική ισχύς των άμεσων Γ/Θ μονάδων μέσης και χαμηλής θερμοκρασίας παγκοσμίως υπερβαίνει τα 70 χιλ. MWt (τέλος του 2014) και έχει αυξηθεί 45% από το 2010.

Τα κυριότερα εμπόδια και προβλήματα για την ανάπτυξη της γεωθερμίας στη χώρα μας σχετίζονται κυρίως με:

(α) την ύπαρξη ενός σύνθετου νομοθετικού πλαισίου που προϋποθέτει το χαρακτηρισμό και την εκμίσθωση των Γ/Θ πεδίων με διεθνείς πλειοδοτικούς διαγωνισμούς για αμφότερες τις δύο πρώτες κατηγορίες, κάτι που δεν ισχύει για τις ΓΑΘ, όπου η διαδικασία είναι απλή χωρίς διαγωνισμούς αλλά και χωρίς μισθώσεις. Μια τέτοια χρονοβόρα, πολύπλοκη κι απαιτητική διαδικασία, δεν προσφέρεται για έναν µικρό επενδυτή ή αγρότη αλλά όπως φαίνεται δεν έχει αποδειχθεί αποδοτική ούτε για μεγαλύτερα επενδυτικά σχήματα. Εντούτοις, η τυχόν αλλαγή του θεσμικού πλαισίου πρέπει να γίνει με προσοχή ώστε σε κάθε περίπτωση να μην διακυβεύεται τόσο η διαφάνεια διαχείρισης ενός εξηρημένου υπέρ του δημοσίου αγαθού όσο και η "βιωσιμότητα" του γεωλογικού πόρου.

(β) τον αυξημένο επιχειρηματικό κίνδυνο λόγω "γεωλογικού ρίσκου" από τους ιδιώτες υποψήφιους διαχειριστές Γ/Θ πεδίων και το σημαντικό αρχικό κόστος κατασκευής των έργων υποδομής και εγκατάστασης των μονάδων.

(γ) την έλλειψη ενός συντονιστικού φορέα ο οποίος θα παρακολουθεί το κάθε Γ/Θ πεδίο, όχι μόνο την κατάρτιση και τήρηση του μισθωτηρίου συμβολαίου, αλλά το ίδιο το πεδίο ως ένα δυναμικό ενιαίο ταμιευτήρα και θα ρυθμίζει τις δράσεις που αφορούν τα επιμέρους τμήματά του, θα δίνει κατευθυντήριες γραμμές με σκοπό τον εξορθολογισμό των διαδικασιών και την διατήρηση της βιωσιμότητας του γεωθερμικού πόρου. Ο σχεδιασμός και η εκπόνηση των γεωθερμικών έργων (ερευνητικών-παραγωγικών γεωτρήσεων, γεωτρήσεων επανεισαγωγής κλπ) είναι απαραίτητο να ανατίθεται σε ειδικευμένους επιστήμονες/μελετητές (γεωλόγους και μηχανικούς), οι οποίοι θα διαθέτουν εμπειρία στις νέες τεχνολογίες, στην αντιμετώπιση των προβλημάτων και στην επιστήμη των υλικών.

(δ) την έλλειψη ενημέρωσης για τις δυνατότητες αξιοποίησης και τα "συν" της γεωθερμίας σε συνδυασμό με την αρνητική παρακαταθήκη λόγω αστοχιών και παραλείψεων του παρελθόντος.

Ηδη το Υπουργείο ΠΕΝ στο πλαίσιο του θεσμικού του ρόλου είναι ανοικτό σε προτάσεις που σχετίζονται με το ζήτημα της αξιοποίησης της γεωθερμίας στην Ελλάδα, ειδικότερα των πεδίων της χαμηλής ενθαλπίας, η εκμίσθωση και διαχείριση των οποίων είναι αρμοδιότητας των κατά τόπους Αποκεντρωμένων Διοικήσεων (Ν.3175/03 ). Με δεδομένο το επιτυχημένο πρόσφατο εγχείρημα των Πλαστικών Θράκης με τα θερμοκήπια στο Ν. Εράσμιο, την θετική ανταπόκριση των αρμόδιων υπηρεσιών για την εξυπηρέτηση των επενδυτών αλλά και του δημοσίου συμφέροντος, τα καλά χαρακτηριστικά των Γ/Θ πεδίων, καθώς και το συνεχιζόμενο επενδυτικό ενδιαφέρον που επιμένει αναμένοντας παράλληλα θετικές εξελίξεις στο τραπεζικό σύστημα, υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία για υλοποίηση περισσότερων επενδύσεων άμεσων γεωθερμικών χρήσεων στο εγγύς μέλλον.

Είναι καιρός η Γεωθερμία να βγει από το χρονοντούλαπο της αδράνειας και της υποβάθμισης. Αλλωστε, μιλάμε για μια ήπια ΑΠΕ, περιβαλλοντικά ασφαλή, βιώσιμη και απολύτως αξιόπιστη τόσο για άμεσες όσο και ηλεκτροπαραγωγικές χρήσεις. Ενα θησαυρό που δεν επιτρέπεται να παραμένει επί τόσο πολύ χρόνο κρυμμένος και αναξιοποίητος στο σεντούκι...

Δρ. Πέτρος Τζεφέρης - προϊστάμενος Διεύθυνσης Ορυκτών Πρώτων Υλών ΥΠΕΝ

ΠΗΓΗ:http://www.b2green.gr/el/post/31262/geothermia-enas-ananeosimos-energeiakos-thisavros